Ecoloxistas en Acción presentou o seu informe Bandeiras Negras 2024, co que saca á luz os casos máis significativos de contaminación e mala xestión ambiental das costas do Estado español. Como cada ano desde 2005, outorgáronse 6 Bandeiras Negras a Galicia, dúas por provincia
Un ano máis desde 2005, e despois dunha nova inspección dos máis de 8.000 quilómetros do litoral, Ecoloxistas en Acción presentou o informe Bandeiras Negras 2024. Outorgáronse un total de 48 Bandeiras Negras, dúas por provincia e/o cidade autónoma, unha Bandeira Negra por contaminación e outra por mala xestión ambiental das costas do Estado español.
En Galicia o informe recolle 6 bandeiras negras coas afeccións ambientais máis graves no litoral do Estado español, «aínda que non son as únicas, só as máis rechamantes», segundo advirten desde a organización ecoloxista. No informe galego deste ano faise fincapé nos problemas ambientais provocados pola industria no litoral galego. Macrocelulosas, transporte de produtos plásticos, explotacións mineiras, metalurxia e o tratamento dos resuiduos que xeran son os principais causantes da degradación das Rías galegas polo desleixo da Xunta para facer cumplir a lei ambiental.
Bandeiras Negras 2024 Galicia
Pontevedra:
Por contaminación: Concello de Cangas e a UTE Xestión Cangas polas continuas verteduras á Ría de Aldán e a deficiente xestión das augas fecais e pluviais
Por mala xestión: Xunta de Galicia por promover industria contaminante, ALTRI e ENCE, que afecta á Ría de Arousa e á Ría de Pontevedra
A Coruña:
Por contaminación: Centro de tratamento de residuos industriais SOGARISA
Por mala xestión: Cámara Oficial Mineira de Galicia
Lugo:
Por contaminación: Balsa de lodos vermellos de Alcoa
Por mala xestión: Xunta de Galicia pola mala xestión do desastre ambiental provocado pola vertedura de pellets plásticos
Pontevedra
A bandeira negra por contaminación, na provincia de Pontevedra, otorgouse á A UTE Xestión Cangas polos continuos verteduras á Ría de Aldán
O grave problema de saneamento que padece a Ría de Aldán, polo mal funcionamento dos bombeos que provoca frecuentes verteduras ao mar desde hai 25 anos con graves consecuencias ambientais e económicas en relación co marisqueo á boia de ameixa e berberecho, interrompido en numerosas ocasións polas verteduras. As fecais saen ao río Orxas, que desemboca na Ría de Aldán, case a diario, causando contaminación, malos cheiros e tiñendo de negro as areas das praias de San Cibrán e Vilariño, xa que os residuos fíltranse na area e acaban por contaminar tamén as praias. Nas augas da Ría de Aldán detectáronse altos niveis da bacteria Escherichia coli. Neste último lugar tamén levan repetindo puntualmente verteduras ao regato que comunica a Lagoa de Vilariño co areal. A ría de Aldán é unha zona de especial protección e valor ambiental, xa que contén unha gran biodiversidade, especialmente nos seus fondos mariños, que foron estudados pola súa gran riqueza. Tamén é unha zona de paso importante para aves migratorias. As súas praias teñen un considerable atractivo turístico.
A bandeira negra por mala xestión, na provincia de Pontevedra, otorgouse á Xunta de Galicia por promover industria contaminante, ALTRI e ENCE, que afecta á Ría de Arousa e á Ría de Pontevedra
A Xunta de Galicia está a promover, ou polo menos facilitando, novos proxectos industriais (macrocelulosa de Altri-Greenfiber, a beiras do río Ulla, en Palas de Rei) ou ampliación de existentes (factoría de celulosa de ENCE, a beiras da ría de Pontevedra, na cidade de Pontevedra), que son altamente contaminantes e que afectarán gravemente aos ecosistemas que conforman as rías de Arousa e Pontevedra. As Rías Baixas levan décadas sufrindo un dévalo produtivo do marisqueo e a pesca debido á contaminación industrial. Tomando como referencia a media de capturas anual entre 2002 e 2021, as ameixas babosa, fina e loura acumulan unha caída de dous terzos e o berberecho sufriu unha caída dun cuarto da súa produción. Na Ría de Arousa, o caso máis significativo é o da ameixa babosa, pois en 2022 o seu volume de vendas minguou ata as 176 toneladas, por valor de 3,2 millóns de euros. As capturas desta ameixa supuxeron apenas un terzo das capturas anuais das dúas últimas décadas (574 toneladas de media) e alcanzaron unha perda de ata 6,6 millóns de euros.
A Coruña
A bandeira negra por contaminación, na provincia de A Coruña, otorgouse Centro de tratamento de residuos industriais SOGARISA
Sogarisa é unha empresa de tratamento de residuos perigosos situada na localidade coruñesa das Somozas. No últimos catro anos sucedéronse episodios de contaminación procedentes das súas instalacións afectando os leitos fluviais lindeiros, leitos que van desembocar na ría de Ferrol e de Ortigueira. Así como episodios continuados de emisións á atmosfera de nubes que cal en contacto con residuos perigosos e moi perigosos que deixaron inservibles pasteiros próximos utilizados por explotacións gandeiras e que ameazan á saúde das persoas que habitan contiguas ás súas instalacións. A titular do Xulgado de Instrución número 2 de Ferrol acordou abrir unha investigación penal contra a Sociedade Galega de Residuos Industriais SA (Sogarisa) por un posible delito contra o medio ambiente no tratamento de residuos tras as denuncias presentadas perante o xulgado de maneira conxunta por Ecoloxistas en Acción e a Asociación Galega de Consumidores e Usuarios (ACOUGA).
A bandeira negra por mala xestión, na provincia de A Coruña, otorgouse á Cámara Oficial Miniera de Galicia
Varias explotacións mineiras en Galicia están a causar efectos continuos e severos sobre varias rías polas verteduras con metais pesados. Entre elas, destacan as minas de Touro (cobre), que verte substancias tóxicas ao río Ulla que desemboca na ría de Arousa; a mina de San Finx (estaño e volframio), a 7 km da ría de Muros-Noia; e a mina de Landoi (dunita), que afecta á ría de Ortigueira. A Cámara Oficial Mineira de Galicia é unha corporación privada de dereito público á que a Xunta de Galicia atribuíu competencias públicas como a xestión do Censo Catastral Mineiro e outorgado millóns de euros en subvencións públicas. Como entidade representativa do lobby mineiro, centra os seus esforzos no lavado verde do sector mineiro, despregando un negacionismo absoluto fronte a todos os seus impactos ambientais e, moi en particular, os impactos en zonas costeiras polas verteduras con metais pesados desde varias explotacións. Dentro da súa campaña de desinformación, no verán de 2023 a Cámara lanzou un comunicado afirmando, en relación ás minas de San Finx, que «nunca houbo problemas coa calidade das augas», a pesar de que as analíticas máis recentes revelan niveis de cadmio, substancia tóxica e canceríxena, 100 veces por encima do nivel máximo que permite a lexislación.
Lugo
A bandeira negra por contaminación otorgouse, na provincia de Lugo, á Alcoa pola súa Balsa de lodos vermellos
Aprobación da ampliación da balsa de lodos vermellos pola Xunta de Galicia. A balsa de lodos vermellos na parroquia de Lago (Xove) da factoría de Alcoa é un exemplo paradigmático da carreira a ningún lado do modelo industrial capitalista, que avanza sen saber onde vai. Na polémica sobre a súa viabilidade económica entre administracións, sindicatos e dirección da empresa fálase do risco de insolvencia e peche ao mesmo tempo que da urxencia da aprobación dos parques eólicos que a abastecerían de enerxía eléctrica barata e da ampliación da balsa para seguir vertiendo nela residuos perigosos «unha década máis».Recentemente Ecoloxistas en Acción denunciou os movementos ilegais de terras na zona da cola do encoro para ampliar a capacidade do mesmo sen solicitar permisos á Xunta de Galicia, sen que de momento coñézanse sancións respecto diso e mantéñense os procedementos para outorgar o permiso de ampliación solicitado.
A bandeira negra por mala xestión, na provincia de Lugo, otorgouse á Xunta de Galicia pola mala xestión do desastre ambiental provocado pola vertedura de pellets plásticos
A Xunta de Galicia ten a competencia sobre o litoral galego e, a pesar de ser coñecedora, non actuou para retirar os sacos de pellets plásticos antes de que rompesen e esparexésese o seu contido. Tampouco actuou con dilixencia ante as alertas de que a vertedura estaba a chegar masivamente ao litoral galego. Más pendente da súa campaña electoral que dos problemas do país estivo varias semanas minimizando a magnitude do desastre para, finalmente, activar o Plan Territorial de Continxencias por Contaminación Mariña Accidental (CAMGAL) pola presión mediática e a esixencias do goberno central.
Para a organización ecoloxista, a vertedura de pélets que afectou a costa galega a principios deste ano axudou a concienciar sobre a gravidade desta problemática e visibilizou o exposta que está a costa a este tipo de desastres se non se lexisla adecuadamente para reducir o uso de plásticos e asegurar o seu modo de fabricación e transporte. Lonxe de ser un problema exclusivamente galego, a alta contaminación por plástico chega ata as praias da Costa Dourada, case máis plásticas que arenosas, afectadas polo gran problema ambiental derivado das verteduras de pélets do complexo petroquímico do Camp de Tarragona.
Turistificación
No ámbito estatal, no imforme destacouse o gran impacto social e ambiental causado pola turistificación e a urbanización do litoral. Algo que afecta especialmente as illas Canarias ou Illes Balears, pero que tamén o sufre as costas galegas, sobre todo nos puntos de maior masificación turística na tempada estival. Para ecoloxistas en acción é imprescindible que as institucións públicas tomen as medidas necesarias para paliar a xentrificación que as súas políticas neoliberais han favorecido. Cristóbal López, coordinador do informe Bandeiras Negras, sinala que «hai que transitar cara a un modelo fiscal máis redistributivo, que reparta a riqueza, que non privatice os beneficios mentres se socializan as perdas, que aposte pola desturistificación e que implante tamén unha ecotaxa finalista dirixida a mitigar os impactos ambientais que esta actividade produce».