AlejandraPlaza.Zúrich. El Centro Gallego de Basilea, una vibrante asociación que agrupa a numerosos gallegos, especialmente de la comarca de Bergantiños y del ayuntamiento de Carballo, ha conmemorado el Día de las Letras Gallegas con una serie de actos en honor a la escritora Luisa Villalta. Bajo la dirección del carballés Ramón Carreira, la comunidad gallega en Basilea ha demostrado una vez más su compromiso con la cultura y las tradiciones de su tierra natal. La jornada comenzó con una conferencia a cargo de Mercedes Queixas, filóloga, destacada escritora y estudiosa de la literatura gallega y, desde el 2020, diputada en el Parlamento de Galicia por el BNG, quien ofreció una profunda y enriquecedora disertación sobre la vida y obra de Luisa Villalta y moderada por Sara Carreira. Queixas destacó la relevancia de Villalta no solo como poeta y narradora, sino también como ensayista y promotora de la cultura gallega. Su intervención permitió a los asistentes conocer más a fondo el legado de Villalta y su influencia en la literatura contemporánea de Galicia.
«Estou emocionada e moi agradecida de poder estar por segunda vez en Basilea convidada por este grandísimo colectivo de irmandade galega na Suiza como é Sementera. Estiven no 2016, tamén con motivo da celebración das Letras Galegas que foran dedicadas a Manuel María. Estou con esta satisfacción tan grande de poder falar cos galegos e galegas de aquí de Basilea e de fora pois foron tan xenerosos que se desplazaron doutros lugares de Suiza para falar da autora homenaxeada este ano, Luisa Villalta. Para mín é unha escritora e unha muller referencial que me marcou moito, tanto desde a perspectiva humana porque tiven a sorte de coñecela en vida e de coincidir en moitos foros diversos a marcarme tamén como escritora, como unha escritora totalizadora que é unha voz singular e unha voz única. Estou moi contenta de que, por fin este ano, 20 anos despois do seu falecemento, se faga este recoñecemento. Quero pensar, ademáis, que é un punto de partida para que a súa voz literaria chegue a moitas persoas novas e a moitos lectores e lectoras que aínda non a tiñan descuberto e, que ao mesmo tempo, sigamos volvendo a ela porque a miña conclusión é que con cada nova obra lida de Luisa Villalta descubres algo novo porque foi unha escritora inmensa. Aínda tiña moito que dicir, moito que escribir pero, lamentablemente, a fatalidade dunha morte súbita levouna con 46 anos. Estou encantada de compartir todas estas emocións e estas vivencias e todo este legado literario aquí coa irmandade galega que hai na Suiza. Vexo uha colectividade viva, cun espíritu vital moi activo , moi participativo, moi colaborativo, moi solidario e moi de irmandade que é como somos os galegos e galegas na casa e tamén fora dela.Somos unha comunidade moi sociable, moi integradora e necesitamos estar xuntos e xuntas porque sabemos que así somos máis fortes. Emocióname moitísimo poder estar aquí e seguir falando en galego. Estar escoitando o galego con diferentes opaques, de diferentes zonas de donde son todas as persoas coas que me atopo que representan a Galiza toda, con todas as súas diversidades, cos seus matices de son, coas súas formas de falar galego propios de cada variante xeográfica. Estou realmente moi feliz, de verdade. Só sinto que sexa unha visita así, de escape, de ida e volta rápida» Compartió Queixas
El evento continuó con la actuación del grupo folclórico Semente, que forma parte del propio Centro Gallego de Basilea. Con su habitual entusiasmo y dedicación, Semente ofreció un repertorio de música tradicional gallega. La celebración del Día de las Letras Gallegas en Basilea no solo rindió homenaje a Luisa Villalta, sino que también sirvió como un recordatorio del papel vital que la comunidad gallega en el extranjero juega en la preservación y promoción de su patrimonio cultural. En los últimos veinte años, Galicia ha experimentado una preocupante disminución en el número de hablantes de gallego. En 2003, aproximadamente el 70% de la población estaba acostumbrada a usar el gallego en su vida diaria. Sin embargo, este porcentaje ha caído drásticamente a menos de la mitad en la actualidad. Esta reducción refleja una tendencia alarmante que amenaza la supervivencia de la lengua y la riqueza cultural que representa. La pérdida de hablantes de gallego no solo implica un cambio en las prácticas lingüísticas sino que también pone en riesgo el patrimonio cultural y la identidad regional que el gallego encarna.
«En canto á lingua, creo que temos moitos motivos para preocuparnos e moitos para estar esperanzadas. A lingua galega perde falantes. Somos a única lingua do estado español que perde falantes e o galego xa deixou de ser a lingua maioritaria do pobo galego ou polo menos así está reflexado nas estadísticas. E temos outro problema que non tiñamos ante e é que agora un de cada tres rapaces e rapazas non ten suficiente dominio e competencia en galego cando acaba a súa escolarización obrigatoria. Non se sente seguro, non ten o coñecemento suficiente para manter calquera tipo de conversa en galego. Esto é un problema porque cando unha persoa non ten seguridade nunha lingua non a utiliza porque o que non quere é transmitir esa inseguridade e o medo a equivocarse. Polo tanto, na actualidade, son as xeracións máis novas as que menos galego coñecen e falan, as que menos uso da nosa lingua fan por falta de coñecemento, por falta de competencia. Esto prodúcese, prácticamente dende o ano 2010 en que, aínda o actual goberno, o Partido Popular, aprobou un decreto para a educación en que directamente está prohibido impartir varias materias en galego que antes sí se podían, como as matemáticas, a física a quimica e a tecnoloxía. Sen embargo, sí se poden impartir en inglés. Esa foi a proposta do partido popular por un chamado plurilingüismo que non foi tal. O único que se fixo foi arrumbar o galego dunha maior presencia de horas e de contacto na escola e, aparentemente, incluir linguas extranxeiras como o inglés que, por falta dun proxecto pedagóxico serio e riguroso tampouco chegou a conseguir ese obxetivo de que o alumnado galego tivese máis coñecemento da lingua extranxeira impartida. Todos os estudos galegos indican que o alumnado galego remata a escola obrigatoria con moi bo nivel de castelá, con menos nivel de galego e con pouco nivel de inglés, polo que tampouco hai un avance, só no monolingüismo en castelán, non no bilingüismo nin no plurilingüismo. A Real Academia Galega e o Consello da Cultura Galega teñen alertado ao goberno. O Consello de Europa ten instado a eliminar as prohibicións ao galego e a facer unha política lingüística a favor da recuperación e do uso do galego e o goberno da Xunta, nas mans do Partido Popular, ata agora fixo caso omiso. Esto non é bon porque a lingua é o sustrato dunha comunidade, dun país e é unha garantía de poder manter esa diversidade que existe no mundo; diversidade lingüística, diversidade cultural que é unha das grandes riquezas da humanidade. Decía Castelao que se aínda estamos vivos no mundo é por obra e gracia do idioma galego e iso é o que moita xente quere seguir construíndo. Tamén hai motivos para a esperanza. A pesar de todas estas contrariedades, o galego segue vivo, sigue forte. Hai unha comunidade lingüística moi importante que son os neofalantes; o movimento neofalantista que é xente, principalmente moza, que decide falar galego porque entende que ocultalo, marxinalo, prescindir del non ten ningún sentido, que non lle fai ben a ninguén, polo tanto, posiciónase a facer a súa vida en galego. Eu creo que hai motivos para a esperanza porque hai xente que lle quere, que está a favor do galego, que quere aprendelo, que quere que se lle aprenda aos seus fillos, cando, ao millor, os pais e os avós xa o perderon e non llo poideron transmitir . En fin, hai moitos signos positivos aos que nos agarramos para traballar e para que, como decía Cunqueiro, haxa mil primaveiras máis para o galego» añadió
Bajo la presidencia de Ramón Carreira, el Centro Gallego de Basilea continúa siendo un referente de la cultura gallega en el exterior, fortaleciendo los lazos entre los emigrantes y su tierra de origen. El éxito de este evento es testimonio del esfuerzo y la pasión de todos los involucrados en el Centro Gallego de Basilea. La celebración culminó con una recepción en la que los asistentes pudieron compartir sus impresiones sobre los actos del día y disfrutar de una selección de gastronomía típica gallega, reforzando así los lazos comunitarios y la identidad cultural de Galicia.