21 de febreiro, día Internacional da lingua propia En defensa do noso, ás veces un tanto radical, esquecémonos do complexo dos idiomas e de que existen tamén outras linguas, dialectos e formas dialectales que merecen o noso respecto.
A miña lingua era na miña nenez o galego, en exclusiva, ata que outras linguas chegaron aos meus beizos, e non só refírome ao castelán, pero aproveito a ocasión para resumir a importancia desta complexa historia dos nosos idiomas peninsulares e extra-peninsulares. E no meu relato cito estes illotes pequenos, próximos á miña morada, pois teñen unha historia que “Gaélico” na súa páxina de Facebook relataba hai algúns anos:
Islas Sisargas, foto de María Rozamontes
SISARGAS – SAN XIAO DE MALPICA
En gaélico, SI, significa o mesmo que SIÁN, “outeiro dous trasnos ou dás fadas”, montículo dos trasnos. Este extracto dun estudo moi amplo sobre topónimos e palabras de uso común en Galicia deixa claro a orixe “non latina” demostrando que os idiomas se mesturan libres. Igual que o castelán orixinal contiña moito do galego antigo e contén aínda palabras árabes que usamos hoxe, pero tamén utilizamos termos doutros moitos idiomas, podemos poñer de exemplo fútbol, de football, #etc, son moitas, demasiadas, as palabras que derivan do inglés, que está moi de moda.
Quería lembrar tamén hoxe aos sefardís que foron expulsados de España e na actualidade seguen falando, sobre todo en Palestina e Israel, un idioma moi próximo ao castelán, o ladino ou ladino-sefardí. Dos distintos idiomas ibéricos (portugués, galego, asturleonés, éuscaro, aragonés, occitano do Valle de Arán, catalán, valenciano, murciano, inglés (lingua oficial en Xibraltar), romanés (case desaparecida entre os xitanos ibéricos, ao ser substituída co paso dos séculos polas linguas oficiais) e o xa citado sefardí, queda aquí a miña homenaxe aos 150.000 sefardís, que a pesar de vivir na diáspora desde hai máis de 500 anos, conservan esta lingua de orixe castelá.
A lista de idiomas e variedades dialectales na península, aínda vivos, ou a piques de morrer, é longa e sorprendente. Dos case 60 dialectos e idiomas ibéricos que se falaron no pasado foron imperando o castelán (sobre todo), o catalán, vasco e galego, oficiais e cooficiais, e admítese que aínda se falan uns oito idiomas. Mentres desaparecen moitos outros, tamén desaparece o castelán fusionado, paso a paso, co inglés e outras palabras novos doutras nacións. O “espanglish” vén para quedar. Os idiomas están vivos, mestúranse, morren e nacen. O único importante é entendernos e respectarnos os uns aos outros. Tamén respectar a todos os idiomas.
Qui totum vult totum perdit.